Sposób na stres
Przedłużający się przymusowy pobyt w domu nie łatwo jest znosić nawet najbardziej odpornym. To jak sobie radzimy w okresie znacznych ograniczeń w swobodnym poruszaniu się, realizowaniu spraw służbowych czy osobistych, zależy od naszych indywidualnych predyspozycji psychicznych. Są wśród nas osoby, które łatwiej sobie radzą z sytuacjami trudnymi, ale też takie, które szybko ulegają negatywnym nastrojom.
W dobie koronawirusa trudniej mają wszyscy: poczynając od najmłodszych po osoby najstarsze. Wszyscy musieliśmy zmienić swoje codzienne, stałe przyzwyczajenia. Inaczej rozkłada się nasz rytm dnia, np. nie możemy sobie pozwolić na wyjście na zakupy czy spacer, kiedy mamy ochotę, wyjechać na dalszą wycieczkę, pójść do kina, biblioteki czy galerii handlowej. Dzieci nie chodzą do szkoły, więc rodzice muszą więcej wysiłku wkładać w pomoc czy nadzór nad nauką swych pociech. Niektórzy rodzice pracują teraz w domu, więc muszą się mobilizować do pracy w warunkach do tego nieprzystosowanych, np. kiedy dzieci za ścianą albo w tym samym pomieszczeniu hałasują, bawią się czy oczekują uwagi dorosłego.
Ograniczone są także możliwości realizowania spraw czasem bardzo pilnych, na przykład związanych z własnym zdrowiem. Nie można spotkać się swobodnie z rodziną dalej mieszkającą, znajomymi. Nie można odwiedzać naszych bliskich chorych umieszczonych w szpitalach.
Przebywanie non-stop w domu, w gronie najbliższych, bez przerwy na swobodne wyjście na zewnątrz mieszkania, do pracy, przedszkola, szkoły czy dokądkolwiek, wzmaga wewnętrzne napięcia, które dodatkowo potęguje niepewność dotycząca przyszłości. Napięcia te nasilają się u każdego, choć u każdego z innych powodów i w innej formie, w zależności od tego, jak wiele naszych potrzeb psychicznych nie możemy zrealizować czy zrekompensować czymś innym. Im więcej zmian musieliśmy wprowadzić w nasze życie z powodu stanu epidemicznego, tym więcej stresu możemy odczuwać w wyniku tych reorganizacji.
Jak te napięcia będą się objawiały? W przeróżny sposób: od częstszego irytowania się, denerwowania, wchodzenia w konflikty, sprzeczki z najbliższymi, po duże wahania nastroju, dłuższe przeżywanie trudnych emocji, z trudnościami w uspokajaniu się, problemami w zasypianiu, mało wydajnym snem, obniżeniem bądź wzmożeniem apetytu, bólami odczuwanymi w różnych miejscach ciała.
Niektórzy z nas próbują radzić sobie z ograniczonymi możliwościami spełniania własnych potrzeb, poprzez stwarzanie nowego sposobu ich realizowania. Im bardziej kreatywni jesteśmy i otwarci na nowości, tym łatwiej przychodzi znosić nam nowe warunki, w których przyszło nam żyć. Przykłady twórczego podejścia do ograniczeń płyną do nas zewsząd: z mediów, Internetu, z rozmów z bliskimi. Widzimy jak na przykład sportowcy, nie mając dostępu do swoich obiektów sportowych, trenują w swoich domach nawet na bardzo małych przestrzeniach, jak wiele osób w różnorodny sposób stara się włączyć w pomoc służbie zdrowia poprzez zbieranie funduszy, wytwarzanie środków ochrony osobistej itp.
Tak naprawdę to zawsze, każdego dnia mierzymy się ze swoimi ograniczeniami, musimy mobilizować się do zadań, które czasami odczuwamy jako ciężar, radzić sobie z niedogodnościami dnia codziennego. I żeby na nowo stawać w obliczu trudności, każdy z nas ma na to swoje sposoby. Dziś jest tylko trudniej, ale także można zadbać o siebie, o swój wewnętrzny dobrostan. I to niezależnie od tego czy mieszkamy w domach z ogrodem, czy tyko w małym mieszkanku, czy jesteśmy w naszej przestrzeni sami, czy z kilkorgiem dzieci wymagających naszej opieki.
Sposobów na obniżanie napięcia jest wiele. Nie każdy sposób będzie odpowiedni dla każdego. Dla jednych będą to różne aktywności takie jak ulubione zajęcia, rozmowy z życzliwymi i rozumiejącymi nas ludźmi, ćwiczenia fizyczne, dla innych wyciszenie się, pobycie w samotności, sen, jeszcze dla innych ulubione przysmaki. Celem każdego z tych sposobów jest wprowadzenie swego organizmu w stan relaksu, odprężenia poprzez zmniejszenie napięcia mięśniowego, obniżenie poziomu lęku i niepokoju. Wykorzystując nasze sprawdzone sposoby relaksowania się, warto także zadbać o swoje myśli, obrazy pojawiające się w głowie.
Aby oderwać się od informacji dopływających do nas z mediów należy nie tylko wyłączyć telewizor, Internet, radio, ale też aktywnie skierować swoje myśli na przyjemne tory. Wśród przeróżnych technik psychologicznych, mogących zmniejszyć napięcie psychiczne są wizualizacje, czyli wyobrażanie sobie konkretnych, pozytywnych obrazów w sytuacji odosobnienia i wygodnego ułożenia ciała. Przykładem takiego ćwiczenia jest poniżej przytoczony tekst M. Maltza:
„Wyobraź sobie jakieś przyjemne zdarzenie i sytuacje z twojego życia. Każdy człowiek ma wspomnienia jakichś sytuacji czy zdarzeń, w których czuł się szczególnie szczęśliwy, spokojny, pogodny, swobodny, odprężony.
Wyobrażaj sobie jak najbardziej szczegółowo i plastycznie takie sytuacje. Czuj smaki, zapachy, przypominaj sobie wonie, dotykaj tego, co miękkie i przyjemne.
Na przykład przypominaj sobie małe fale na wodzie, widok odległego żagla na morzu lub jeziorze, lekko zamgloną przestrzeń wód lub w górach, czuj zapach pachnącego dymu z ogniska, przypomnij sobie smak i zapach chrupiącej świeżej bułeczki. Przypomnij sobie uczucie przyjemności, kiedy ciepłe promienie padają ci na skórę, a całe ciało i twarz muska łagodny wietrzyk. Przypomnij sobie zapach wody i wilgoć ciepłej bryzy padającej na twarz, przypomnij sobie dotyk ciepłego piasku, skrzyp piasku pod stopą, widok zachodzącego słońca, uczucie spokoju w przyrodzie, dźwięki ulubionej muzyki.
Im więcej przypomnisz sobie takich szczegółów różnych zdarzeń i sytuacji, w których czułeś się spokojny, szczęśliwy, odprężony, pogodny, tym przyjemniejszy stan uzyskasz teraz i tym głębiej będziesz odprężony” (Maltz,1976).
Zmniejszaniu napięć psychicznych, zwiększaniu wewnętrznego spokoju, sprzyjać będzie także dbanie o pogodne myśli i uczucia. One będą podstawą odczuwania szczęścia, gdyż szczęście nie jest czymś co nam spada z nieba, ale wynikiem naszej umiejętności odnajdywania przyjemności i zadowolenia z życia takiego jakie mamy. Umiejętność skupiania się na dobrych chwilach codzienności, poprawia nam nastrój i zwiększa naszą odporność na trudności, dodaje nam też pewności siebie.
Oczywiście należy pamiętać, że powyższe sposoby nie są złotym środkiem na wszystkie trudne sytuacje życiowe. Tam gdzie zagrożone jest bezpieczeństwo psychiczne i fizyczne, gdzie występuje przemoc, należy w pierwszej kolejności zadbać o bezpieczeństwo swoje i najbliższych. Nie każdy ma w sobie tyle siły, aby samodzielnie przeciwstawić się swemu oprawcy. Czasami trzeba poszukać wsparcia u innych, niekiedy w instytucjach. Można kontaktować się z pracownikami GOPS, policją albo skorzystać z profesjonalnych systemów wsparcia poprzez kontakt telefoniczny.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłęoferuje następujące formy wsparcia i pomocy dla profesjonalistów oraz rodziców i dzieci krzywdzonych:
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111, czynny 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę
• Telefon dla Rodziców i Nauczycieli 800 100 100 − aktualne informacje na stronie:800100100.pl/aktualnosci
• Informacje prawne online dotyczące problemu krzywdzenia dzieci: opiekun@fdds.pl
Inne infolinie pomocowe:
• Centrum Praw Kobiet, tel. 600 070 717 − codziennie w godz. 10.00−16.00, dla osób które znalazły się w trudnej sytuacji i potrzebują natychmiastowego interwencyjnego wsparcia.
• Stowarzyszenie Niebieska Linia, tel. 800 120 002 − czynny 24 godziny, dla ofiar przemocy w rodzinie.
• Poradnia Telefoniczna „Niebieskiej Linii” IPZ, tel. 22 668 70 00 − codziennie, w godz. 12.00−18.00, dla ofiar przemocy w rodzinie, tel. 800 70 22 22 − czynny 24 godziny, wsparcie dla osób w stanie kryzysu psychicznego.
• Instytut Psychologii Zdrowia, tel. 116 123 –codziennie, w godz. 14.00−22.00.
• Telefon zaufania dla osób starszych, tel. 22 635 09 54 –poniedziałki, środy i czwartki w godz. 17.00−20.00.
• Bezpłatny telefon wsparcia dla osób po stracie bliskich, tel. 800 108 108 − od poniedziałku do piątku, w godz. 14.00−20.00.
Pamiętajmy, nie jesteśmy bezradni! Możemy sobie pomóc w każdej sytuacji!
Barbara Tessar – Staszkiewicz
Psycholog Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Luzinie